Ngày đầu tiên xét xử ông Đinh La Thăng, Trịnh Xuân Thanh và đồng phạm

Ông Thăng mặc áo khoác xanh, tóc cắt ngắn, gương mặt thoáng nét mệt mỏi xuất hiện đầu tiên trong phần khai báo căn cước. Đứng trước bục, ông nói to, bình tĩnh, rõ ràng.

Bị cáo tiếp theo là ông Trịnh Xuân Thanh. Ông đeo kính trắng, dáng đứng hơi khom xuống, trước mỗi câu trả lời đều nói "kính thưa chủ tọa phiên tòa".

Trước đó, thư ký tòa thông báo 22 bị cáo có mặt. Ông Trịnh Xuân Thanh ở hàng ghế đầu tiên với hai cảnh sát bên cạnh. Ông Đinh La Thăng cùng các bị cáo còn lại ở phía sau, ngồi xen kẽ với cảnh sát bảo vệ phiên tòa. 

Ông Trịnh Xuân Thanh cũng là bị cáo đầu tiên được áp giải từ xe thùng vào phòng xét xử. Với tay bị còng, ông cầm theo tập tài liệu dày bọc bên trong một tờ báo.

Ông Trịnh Xuân Thanh tại Tòa án Hà Nội. Ảnh: Giang Huy

Ông Đinh La Thăng mời ba luật sư bảo vệ là các ông  Phan Trung Hoài, Đào Hữu Đăng và Nguyễn Huy Thiệp. Luật sư Hoài cho biết, ông phải xin vắng mặt tại phiên xử vụ án Phạm Công Danh cũng mở sáng nay tại TP HCM để tham gia phiên tòa này. 

Năm luật sư của ông Trịnh Xuân Thanh gồm các ông Nguyễn Quốc Hùng, Trần Hồng Phúc, Lê Văn Thiệp, Nguyễn Văn Quynh và bà Ngô Thị Thu Hằng.

Để bảo vệ phiên tòa, từ nửa đêm, cảnh sát giao thông, hình sự và cơ động đã phong tỏa phố Hai Bà Trưng (quận Hoàn Kiếm) với bán kính chừng 500 m. Máy soi chiếu an ninh được đặt ở nhiều vị trí trong sân tòa án.

Nhiều cảnh sát làm nhiệm vụ quanh khu vực tòa án Hà Nội.

Đây cũng là phiên tòa đầu tiên áp dụng quy định mới về phòng xử không có vành móng ngựa. Trong 22 bị can có 17 người bị tạm giam, 5 người bị cấm rời nơi cư trú. Phiên xử dự kiến kéo dài đến ngày 21/1.

Trong vụ án này, ông Đinh La Thăng bị truy tố về tội Cố ý làm trái quy định của Nhà nước về quản lý kinh tế gây hậu quả nghiêm trọng (điều 165 Bộ luật Hình sự 1999) với mức án từ 10 đến 20 năm tù.

Ông Trịnh Xuân Thanh bị truy tố về hai tội: Cố ý làm trái quy định của Nhà nước về quản lý kinh tế gây hậu quả nghiêm trọng và Tham ô tài sản (điều 278 Bộ luật Hình sự 1999). Khung hình phạt ông Thanh phải đối mặt lên tới tử hình.

* An ninh thắt chặt trước phiên xử ông Đinh La Thăng

 
Theo cáo trạng công bố sáng nay, cuối năm 2007, Bộ Công Thương phê duyệt Quy hoạch tổng thể Trung tâm Điện lực Thái Bình, gồm Nhà máy nhiệt điện Thái Bình 1 và Nhà máy Nhiệt điện Thái Bình 2. Tập đoàn Dầu khí Việt Nam (PVN) được giao làm đầu mối đầu tư Dự án Nhà máy nhiệt điện Thái Bình 2. Đầu năm 2008, PVN giao cho công ty con là Điện lực Dầu khí (PVPower) thực hiện dự án.

Nhà chức trách cho rằng để tạo điều kiện cho PVC, ngày 22/1/2010, ông Đinh La Thăng (khi đó là Chủ tịch HĐQT PVN) xin Thủ tướng đưa Nhiệt điện Thái Bình 2 vào danh mục các dự án PVN sẽ triển khai cần được chỉ định thầu và được chấp nhận.

Dù chưa có đánh giá về năng lực, kinh nghiệm của PVC, chưa làm thủ tục chọn nhà thầu, nhưng ngày 18/6/2010, ông Đinh La Thăng đã ký Nghị quyết giao PVC thực hiện gói thầu EPC dự án Nhiệt điện Thái Bình 2 theo hình thức chỉ định thầu.

Đồ hoạ: Ông Trịnh Xuân Thanh bị cáo buộc những tội gì?

Do đang mất cân đối về tài chính, các ông Trịnh Xuân Thanh (Chủ tịch Hội đồng quản trị PVC) và Vũ Đức Thuận (Tổng giám đốc) đã chỉ đạo ông Nguyễn Duyên Hải (Phó Tổng giám đốc PVC) ký Công văn gửi ông Đinh La Thăng và Nguyễn Quốc Khánh (Phó tổng giám đốc PVN) báo cáo phương án và kế hoạch triển khai Hợp đồng EPC.

Cáo trạng kết luận việc chọn nhà thầu và ký Hợp đồng EPC số 33 nêu trên là trái Điều 41 Nghị định số 85/2009 hướng dẫn thi hành Luật Đấu thầu và lựa chọn nhà thầu xây dựng theo Luật Xây dựng; điều 16, 17 Nghị định số 12/2009 quy định về Quản lý dự án đầu tư xây dựng; điều 9, 10 Nghị định số 48/2010 quy định về Hợp đồng trong hoạt động xây dựng.

Hợp đồng được lập và ký khi chưa được Hội đồng thành viên của Chủ đầu tư phê duyệt và Ban quản lý dự án Thái Bình 2 báo cáo. PVN vẫn đang đàm phán và chưa đi đến thống nhất tỷ lệ tạm ứng với PVC nhưng theo đề nghị của PVC, PVN đã chuyển hơn 8 triệu USD và hơn 1.300 tỷ đồng cho Ban quản lý dự án Thái Bình 2 để chuyển tạm ứng cho PVC số tiền 6,6 triệu USD và 1.300 tỷ đồng trái với các quy định của Nhà nước.

Được tạm ứng 6,6 triệu USD và 1.300 tỷ đồng theo Hợp đồng EPC số 33, các ông Trịnh Xuân Thanh, Nguyễn Ngọc Quý, Vũ Đức Thuận, Nguyễn Mạnh Tiến đã chỉ đạo Phạm Tiến Đạt sử dụng 1.115 tỷ đồng từ nguồn tiền này để đầu tư vào các công ty, dự án, công trình khác và trả nợ ngân hàng.

Theo cơ quan điều tra, ông Trịnh Xuân Thanh xác nhận PVC đã sử dụng phần lớn số tiền tạm ứng sai mục đích. Dù sau đó, số tiền này được yêu cầu thu hồi lại nhưng phải đến cuối năm 2017, khi vụ án ở giai đoạn điều tra mới thu được 1.087 tỷ đồng. Số tiền hơn 119 tỷ đồng bị xác định là thiệt hại.

Rút tiền dự án để tiêu Tết

Tháng 7/2011, ông Nguyễn Anh Minh (Phó Tổng giám đốc PVC) được phân công phụ trách Ban điều hành dự án Vũng Áng - Quảng Trạch (ở Hà Tĩnh). Các ông Trịnh Xuân Thanh và Vũ Đức Thuận giao cho Nguyễn Anh Minh chỉ đạo Lương Văn Hòa (Giám đốc Ban điều hành dự án) chuyển tiền để họ sử dụng.

Từ ngày 28/9/2011 đến ngày 23/02/2012, Lương Văn Hòa đã cùng cấp dưới hợp thức hồ sơ quyết toán bốn hạng mục khống. Nhà chức trách cho rằng, Lương Văn Hòa câu kết với Lê Thị Anh Hoa, Nguyễn Thành Quỳnh (Giám đốc và Kế toán trưởng Công ty TNHH MTV Quỳnh Hoa) lập, ký bốn hợp đồng khống thuê công ty này thi công các hạng mục để rút tổng số hơn 13 tỷ đồng từ Ban điều hành.

Trong 13 tỷ đồng này, ông Trịnh Xuân Thanh chiếm hưởng 4 tỷ đồng trong một lần chỉ đạo rút tiền để ông này tiêu Tết. Ông Vũ Đức Thuận chiếm hưởng 800 triệu đồng, Nguyễn Anh Minh chiếm hưởng 3,6 tỷ đồng, Bùi Mạnh Hiển chiếm hưởng 400 triệu đồng, Lương Văn Hòa chiếm hưởng 757 triệu đồng, Lê Thị Anh Hoa và Nguyễn Thành Quỳnh chiếm hưởng gần 2 tỷ đồng. Số tiền 1,5 tỷ đồng còn lại các ông Trịnh Xuân Thanh, Vũ Đức Thuận, Nguyễn Anh Minh và Bùi Mạnh Hiển chiếm hưởng sử dụng chung.

Chiều nay, tòa tiếp tục làm việc với việc công bố tiếp cáo trạng và bước vào phần thẩm vấn 22 bị cáo cùng nhân chứng, bị hại và những người có quyền và nghĩa vụ liên quan.

Ông Đinh La Thăng, Trịnh Xuân Thanh bị đưa vào phòng cách ly
 

Sáng 8/1, trước khi VKS công bố cáo trạng xét xử 22 cựu lãnh đạo, cán bộ Tập đoàn Dầu khí Việt Nam (PVN), luật sư Nguyễn Văn Chiến (một trong sáu luật sư bảo vệ bị cáo Nguyễn Quốc Khánh - cựu Phó tổng giám đốc PVN) nêu quan điểm cho rằng đây là vụ án lớn, phức tạp có nhiều lời khai đối lập. Ông đề nghị tòa cách ly các bị cáo và nhân chứng có lời khai đối lập khi xét hỏi.
 

Bị cáo Nguyễn Quốc Khánh, cựu Phó tổng giám đốc PVN. Ảnh: TTXVN

"Vụ án điều tra nhanh, còn nhiều tài liệu chứng cứ phát sinh chưa được nghiên cứu nên chúng tôi đề nghị được tạo điều kiện tiếp cận bị cáo trong những lúc HĐXX không làm việc", luật sư nói.

Luật sư Đinh Anh Tuấn (một trong ba người bào chữa cho cựu tổng giám đốc Tập đoàn Dầu khí Việt Nam Phùng Đình Thực) cho hay đã thu thập được thêm chứng cứ phục vụ việc bào chữa. Theo luật sư, Bộ luật Tố tụng Hình sự 2015 quy định luật sư phải cung cấp cho thẩm phán trong giai đoạn chuẩn bị xét xử, nhưng đây là vụ án điều tra, truy tố, xét xử trong thời gian quá nhanh, "vì thế tôi chưa kịp giao nộp, đề nghị HĐXX cho giao nộp chứng cứ ngay tại phiên tòa".  

Ông Tuấn đề nghị triệu tập thêm cựu chánh văn phòng PVN với tư cách nhân chứng để làm rõ chứng cứ mới thu thập nhằm bảo vệ thân chủ. 

Trước các ý kiến trên, tòa hồi đáp "sẽ làm theo đúng quy định, còn nhân chứng nếu cần thì sẽ triệu tập thêm".

Chiều 8/1, khi công tố viên đọc xong cáo trạng, bổ sung nội dung từng là đại biểu Quốc hội, bị cáo Đinh La Thăng bị đưa từ phòng xử án vào khu vực cách ly. 

Tòa cũng áp dụng việc cách ly trong quá trình thẩm vấn với bị cáo Trịnh Xuân Thanh. Trước đó, cơ quan công tố đọc đính chính nội dung cáo trạng về việc bổ sung thông tin đình chỉ nhiệm vụ Đại biểu Quốc hội khóa 14 với ông Thăng và đính chính chức danh đại biểu Quốc hội của bị cáo Nguyễn Quốc Khánh (nguyên phó tổng giám đốc PVC).

Ông Đinh La Thăng tại tòa án. Ảnh: Giang Huy

Bị cáo Vũ Đức Thuận (cựu tổng giám đốc PVC) bị tòa thẩm vấn đầu tiên. Theo cáo buộc của VKS, ông Thuận đã ký Hợp đồng EPC số 33 tại dự án Nhiệt điện Thái Bình 2 để PVC được nhận tạm ứng hơn 6,6 triệu USD và 1.300 tỷ đồng trái quy định. Ông cũng là người tham gia việc quyết định sử dụng hơn 1.111 tỷ đồng trong số này để tạm ứng sai mục đích, gây thiệt hại cho nhà nước trên 119 tỷ đồng.

Là tổng giám đốc PVC, ông Thuận còn cùng ông Thanh chỉ đạo Nguyễn Anh Minh và Lương Văn Hòa lập khống hồ sơ, rút 13 tỷ đồng từ Ban điều hành dự án Vũng Áng - Quảng Trạch để chia nhau sử dụng cá nhân. Ông Thuận được hưởng 800 triệu đồng...

Như bị cáo Thanh, ông Thuận bị truy tố về hai tội Cố ý làm trái quy định của Nhà nước về quản lý kinh tế gây hậu quả nghiêm trọng và Tham ô tài sản, theo khoản 3 Điều 165 và khoản 4 Điều 278 Bộ luật Hình sự năm 1999. Quá trình điều tra, bị cáo được cơ quan điều tra đánh giá thành khẩn khai báo, từng có nhiều thành tích trong công tác.

Tại phiên tòa chiều nay, ông Thuận khai Hợp đồng EPC số 33 chưa đầy đủ vì chưa có hồ sơ đề xuất, chưa được duyệt phương án. "Vậy vì sao lại ký?", tòa chất vấn. Bị cáo trả lời: "Ký để tạo công ăn việc làm cho người lao động và Chủ tịch HĐQT cũng đã đồng ý; ngoài ra còn ký để có tiền trả nợ ngân hàng và các mục đích khác".

Ông Thuận còn thừa nhận PVC không đủ năng lực cũng như kinh nghiệm để thực hiện dự án lớn như Nhà máy Nhiệt điện Thái Bình 2, song lúc đó tình hình tài chính PVC khó khăn nên vẫn cứ nhận.

Thẩm phán Trương Việt Toàn liên tục đặt câu hỏi với ông Thuận. Ông Thuận khai sau ngày khởi công dự án đã giao cho Phó tổng giám đốc ký công văn đề nghị chủ đầu tư là PVPower tạm ứng. Nhưng do PVPower chưa xin được tạm ứng vốn điều lệ nên chuyển đổi hợp đồng, chuyển chủ đầu tư về cho PVN. Hợp đồng 4194 được ký lại dựa trên hợp đồng 33 nhưng cũng vẫn chưa đủ điều kiện.

“Chưa đủ điều kiện nhưng cứ ký để có tiền đã đúng không?”, thẩm phán hỏi và bị cáo Thuận nói đúng.
 

Bị cáo Vũ Đức Thuận.

Theo lời khai của bị cáo Thuận, khi có tiền tạm ứng về, PVC rất khó khăn về tài chính nên lấy luôn tiền tạm ứng để trả gốc, lãi nợ ngân hàng... "Bị cáo nghĩ sao về việc sử dụng tiền sai mục đích?", thẩm phán tiếp tục hỏi. Ông Thuận vẫn giải thích do áp lực trả nợ tiền vay ngân hàng, khó khăn về tài chính ở thời điểm đó và "mọi việc đều chịu sự chỉ đạo trực tiếp từ Trịnh Xuân Thanh".

Chủ tọa chất vấn cựu tổng giám đốc PVC: "Đến nay bị cáo nhận thức gì về hành vi của mình?". Ông Thuận đáp: "Sau khi làm việc với các cơ quan tố tụng, bị cáo nhận thức rõ hành vi của mình là sai".

Sau ông Thuận, tòa thẩm vấn bị cáo Nguyễn Ngọc Quý (cựu phó chủ tịch HĐQT PVC). Ông Quý phủ nhận mọi cáo buộc, nói "không biết, không được hỏi ý kiến" về những việc làm trái quy định tại PVC. 

Khi thẩm phán Toàn hỏi "có cần tòa công bố lại lời khai của bị cáo tại cơ quan điều tra không?", ông Quý vẫn khẳng định "không biết".

Thẩm phán ngay sau đó đọc lời khai tại cơ quan điều tra và ông Quý đã thay đổi câu trả lời trước đó, thừa nhận "có ký duyệt chi tiền cho phương án tái cấu trúc".

Với nhiều câu hỏi của tòa, ông Quý đều phủ nhận có liên quan trách nhiệm hoặc nói "không nhớ". Khi ông Quý nói không biết PVC lấy tiền ở đâu để đầu tư cho công ty con, thẩm phán truy vấn: "Thực tế, nếu có một khoản tiền khổng lồ như vậy thì có thể nào không biết nguồn tiền ở đâu mà vẫn chi tiêu không?”. Ông Quý không trả lời.

Cựu kế toán trưởng PVC: Các anh chỉ đạo chi sai thì bị cáo phải thực hiện

Tiếp phần trả lời của ông Quý, bị cáo Phạm Tiến Đạt (kế toán trưởng PVC năm 2012-2013) khai rằng nhận nhiệm vụ vào giữa năm 2011 nên không biết việc ký hợp đồng EPC số 33. Sau này tiếp nhận, bị cáo thấy còn nhiều nội dung sơ sài.

"PVC thời điểm này bị mất cân bằng tài chính nghiêm trọng các nguồn nợ không biết trông vào đâu. Vì không còn cách nào khác nên khi có nguồn tiền tạm ứng về, PVC gần như chi hết vào trả nợ ngân hàng. Còn các khoản đầu tư tài chính, không có nguồn vốn góp mà các anh chỉ đạo thì bị cáo vẫn phải thực hiện", bị cáo Đạt khai. 

Thẩm phán hỏi: "Ai chỉ đạo?", bị cáo Đạt nói: "theo Nghị quyết của HĐQT, anh Thanh là chủ tịch, anh Quý là phó…, còn lại bị cáo cũng không nhớ là ai nữa vì chức vụ thường xuyên thay đổi". 

Theo trí nhớ của cựu kế toán trưởng này, PVC dùng tiền tạm ứng để trả nợ ngân hàng gần 800 tỷ, góp vốn gần 200 tỷ, số còn lại khoảng 100 tỷ đồng hỗ trợ vốn tự động cho các công trình… "Lúc chi tiền sai cứ nghĩ chỉ tạm chi rồi lại bù sau nhưng bây giờ thì đã thấy sai", bị cáo Đạt nói.

Trả lời câu hỏi "tại sao biết hợp đồng 33 chưa đủ điều kiện mà vẫn ký tạm ứng?”, bị cáo Nguyễn Xuân Sơn (cựu phó tổng giám đốc PVN) khai thời điểm đó biết hợp đồng số 33 còn thiếu và sơ sài khi chỉ có 8 trang với 14 điều nhưng không nhận thức được là "không có khả năng thực hiện". Đến khi làm việc với cơ quan điều tra, ông Sơn mới ý thức được hợp đồng vi phạm pháp luật.

"Bị cáo cấp tiền mà biết hợp đồng không có điều khoản về tạm ứng, bị cáo có nghĩ gì không?", thẩm phán hỏi. Ông Sơn nói nhận được chỉ đạo của Chủ tịch HĐQT, Tổng giám đốc chuyển tiền tạm ứng cho nhà thầu nên ký hai quyết định chuyển tiền thành bốn lần.

Khi ông Sơn việc chuyển tiền có sự chỉ đạo của Chủ tịch HĐQT Đinh La Thăng, chủ tọa ngắt lời hỏi: "Bị cáo nhận thấy mệnh lệnh của bị cáo Đinh La Thăng có vấn đề?”. Ông Sơn nói tin mọi việc không có gì trục trặc dù ngày chuyển đầu tiên đã bị ông Thăng mắng. "Anh ấy có tính cách mạnh mẽ", ông Sơn nói.

Ngày mai, tòa tiếp tục ngày làm việc thứ hai.

>> Hình ảnh ngày đầu tiên xét xử ông Đinh La Thăng, Trịnh Xuân Thanh và đồng phạm